Լրացավ Արցախի հայաթափման մեկ տարին
Լեռնային Ղարաբաղի ողջ բնակչության ընդհանուր տեղահանությունից մեկ տարի է անցել. Հազարամյա պատմության մեջ առաջին անգամ Լեռնային Ղարաբաղն առանց հայերի է:
2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին, հայաբնակ Արցախի երկարատև շրջափակումից հետո, Ադրբեջանի իշխանությունները ռազմական գործողություն սկսեցին, որը կոչված էր ահաբեկելու խաղաղ բնակչությանը և ստիպելու նրանց լքել իրենց տները։ Ադրբեջանական նոր ագրեսիան, որը հանգեցրեց հայկական Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական օկուպացմանը, իրականացվեց ռուսական խաղաղապահ կոնտինգենտի լիակատար անգործությամբ։
Մի քանի օրվա ընթացքում Ադրբեջանի անվտանգության ուժերի ստորաբաժանումները բառացիորեն հայերին վտարել են քաղաքներից ու գյուղերից։ 2020 թվականին Ադրբեջանի կողմից Թուրքիայի աջակցությամբ սանձազերծված 44-օրյա պատերազմից հետո ավելի քան հարյուր հազար հայեր լքել են հանրապետությունը, ևս մի քանի տասնյակ հազարներ չեն կարողացել վերադառնալ իրենց տները և հաստատվել են Հայաստանում և այլ երկրներում։ Ծերերը, կանայք և երեխաները մի քանի օր անցկացրել են ճանապարհին։ Տասնյակ տարեցներ չեն կարողացել տանել իրենց տունը կորցնելու ու երկար ժամեր ճամփորդելու սարսափը։ Շատ արցախցիներ իրենց հագին լքել են իրենց տները, ոմանք նույնիսկ ոտաբոբիկ։
Լեռնային Ղարաբաղից հայերի գաղթի մղձավանջը սաստկացավ Ստեփանակերտի մերձակայքում գտնվող գազալցակայանում տեղի ունեցած սարսափելի պայթյունից, որը խլեց հարյուրավոր մարդկանց կյանքեր։ Պայթյունի պատճառը դեռևս հայտնի չէ։
Հայաստանի և Արցախի օմբուդսմենները, իրավապաշտպան կազմակերպությունները ներկայացրել են բնակչության միտումնավոր «դուրս քշելու» բազմաթիվ փաստեր։ Կան խաղաղ բնակիչների սպանությունների, բնակելի շենքերի դիտավորյալ գնդակոծման փաստեր, հայկական մշակութային և պատմական ժառանգության ոչնչացումը շարունակվում է առ այսօր։
Ադրբեջանում պահվող հայ գերիների ստույգ թիվը հայտնի չէ։ Պաշտոնապես խոսվում է երկու տասնյակի մասին։ Բաքվի բանտերում հայտնվածների թվում են Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության նախկին նախագահներ Արկադի Ղուկասյանը, Բակո Սահակյանը, Արայիկ Հարությունյանը, ԱԺ նախկին նախագահ Դավիթ Իշխանյանը, նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանը, նախկին արտգործնախարար Դավիթ Բաբայանը, պաշտպանության նախկին նախարար Լևոն Մնացականյանը։ և նրա տեղակալ Դավիթ Մանուկյանը։
